Dơi Ngũ Phúc – Biểu tượng hạnh phúc, phúc thọ khang ninh

Trong kho tàng biểu tượng phong thủy phương Đông, Dơi Ngũ Phúc là một hình ảnh độc đáo, mang năng lượng cát tường và hàm chứa triết lý sống sâu sắc. Không chỉ là loài vật sống trong bóng tối, dơi trong văn hóa cổ truyền còn là hiện thân của may mắn, phúc khí và trường thọ.

Vậy Dơi Ngũ Phúc là gì? Vì sao lại có tới năm con dơi bay quanh một biểu tượng trung tâm? Hãy cùng khám phá ý nghĩa của hình tượng huyền bí này, nơi phong thủy, tâm linh và triết lý Á Đông hòa quyện.

Dơi trong tiếng Hán là biểu tượng của phúc lành

Trong Hán tự, chữ “dơi” (蝠) được đọc là “phúc” phát âm trùng với chữ “phúc” (福), mang nghĩa hạnh phúc, may mắn. Đây là lý do người xưa dùng hình ảnh con dơi như một cách chơi chữ đầy tinh tế, nhằm cầu phúc cho gia đạo.

Trên nhiều món đồ cổ, đồ gốm, kiến trúc đình chùa, thậm chí cả trên áo bào của vua chúa, hình ảnh dơi thường xuất hiện như lời chúc tốt lành, đem lại cát khí và hóa giải hung sát.

Nguồn gốc lịch sử của Dơi Ngũ Phúc

Hình ảnh Dơi Ngũ Phúc không phải là một sáng tạo ngẫu nhiên, mà là kết tinh lâu đời của văn hóa Trung Hoa cổ đại. Từ thời nhà Hán, người xưa đã sử dụng hình tượng dơi trong các biểu tượng mang tính chất cầu phúc, nhưng phải đến thời nhà Minh và Thanh, hình tượng Ngũ Phúc đồng lai (năm con dơi bay đến cùng lúc) mới được định hình rõ rệt và phổ biến rộng rãi.

Trong thời nhà Minh, đặc biệt là triều Thanh, dơi trở thành một phần không thể thiếu trong nghệ thuật cung đình, được thêu dệt trên áo bào hoàng đế, vẽ trên bình gốm, khắc trên trần nhà và nội thất cung điện. Lý do chính là bởi chữ “phúc” (福) và chữ “dơi” (蝠) đồng âm trong tiếng Hán, biểu thị phúc lộc trường tồn.

Người Mãn Thanh tin rằng việc sử dụng biểu tượng Dơi Ngũ Phúc không chỉ là trang trí mà còn mang ý nghĩa bảo hộ, giúp nhà vua giữ vững long mệnh, quốc thái dân an. Tranh thêu “Ngũ Phúc lâm môn” từng xuất hiện trong các nghi lễ lớn, như đại hôn hoặc lễ tế tổ tiên hoàng thất.

Giải thích: Vì sao dơi thờ trong cung đình xưa?

Dơi Ngũ Phúc – Năm con dơi tượng trưng cho điều gì?

Hình ảnh năm con dơi bay xung quanh một biểu tượng trung tâm, thường là chữ “Thọ” hoặc “Phúc”, được gọi là “Ngũ Phúc Lâm Môn” (五福臨門) nghĩa là “năm điều phúc lành cùng đến cửa nhà”.

Năm điều phúc ấy bao gồm:

• Phúc: Hạnh phúc, cuộc sống đủ đầy, an vui
• Lộc: Giàu sang, tài lộc, công danh
• Thọ: Sức khỏe, sống lâu, trường thọ
• Khang: Bình an, thân thể khỏe mạnh
• Ninh: Hòa thuận, gia đình yên ấm

Sự hiện diện của năm con dơi không chỉ là biểu tượng nghệ thuật, mà còn là một lời khấn nguyện âm thầm gửi đến trời đất mong sao những điều tốt lành nhất cùng hiện diện trong gia đạo.

Xem ngay: Dơi và ma cà rồng – nguồn gốc của nỗi sợ?

Biểu tượng Dơi Ngũ Phúc trên đồ vật cổ

Trong kho tàng văn hóa dân gian, hình tượng Dơi Ngũ Phúc hiện diện trên rất nhiều chất liệu và vật dụng, thể hiện sự giao thoa giữa tín ngưỡng tâm linh và đời sống thường nhật.

Tranh thêu, bình phong, gấm vóc

Các bức tranh thêu cổ thường thể hiện năm con dơi bay quanh một chữ “Thọ” hoặc “Phúc”, tượng trưng cho ngũ phúc quây quần. Trên các tấm bình phong trong phủ quan lớn hay cung điện, người ta khéo léo bố trí dơi lồng ghép với các biểu tượng khác như hạc, thọ đào, hoặc long phụng tạo nên một bố cục mang thông điệp cát tường mạnh mẽ.

Gốm sứ, đồ đồng và tráp cưới

Trong nghệ thuật gốm sứ Bát Tràng và các dòng gốm Trung Hoa thời Thanh, hình dơi đỏ bay quanh quả đào hoặc cuộn rồng là họa tiết quen thuộc. Ngoài ra, những chiếc tráp cưới truyền thống đặc biệt ở miền Bắc cũng được chạm trổ hoặc sơn son thếp vàng hình năm con dơi, ngụ ý cầu chúc đôi lứa hạnh phúc, con cháu đầy đàn, thịnh vượng dài lâu.

Trần nhà đình làng và kiến trúc cổ

Ở nhiều đình làng miền Bắc Việt Nam, hình dơi được chạm khắc lên các hoành phi câu đối, trần gỗ hoặc khung cửa. Dơi Ngũ Phúc trong kiến trúc không chỉ là trang trí, mà còn như một “bùa hộ mệnh” của làng, mang lại phúc đức, trấn tà và giữ sự hưng thịnh cho cộng đồng.

Tìm hiểu thêm: Dơi đỏ – biểu tượng báo hiệu điềm gì?

Có nên trưng bày Dơi Ngũ Phúc trong nhà?

Theo phong thủy, hình ảnh Dơi Ngũ Phúc được xem là pháp khí cát tường, mang lại sự thịnh vượng và hài hòa cho không gian sống. Một số vị trí lý tưởng để trưng bày biểu tượng này bao gồm:

• Phòng khách: Tạo không khí ấm cúng, chiêu tài đón lộc
• Phòng làm việc: Tăng cường trí tuệ, thu hút vận may trong sự nghiệp
• Sảnh chính, cổng vào: Như một tấm bùa hộ môn, dẫn khí tốt vào nhà

Lưu ý không nên đặt hình tượng Dơi Ngũ Phúc trong phòng ngủ, nhà vệ sinh hay những nơi ẩm thấp để tránh làm nhiễu năng lượng và phản tác dụng cát khí.

Dơi Ngũ Phúc trong tín ngưỡng dân gian

Ngoài ý nghĩa phong thủy, Dơi Ngũ Phúc còn gắn liền với tín ngưỡng về sự phù hộ của tổ tiên. Trong dân gian, dơi được xem là loài có khả năng “nghe âm”, tức là cảm nhận được linh khí và linh hồn. Khi dơi xuất hiện quanh nhà hoặc làm tổ, nhiều người tin rằng đó là dấu hiệu tổ tiên đang phù trợ, hoặc phúc phần sắp đến.

Chính vì thế, khi dơi bay vào nhà đặc biệt là vào các dịp đặc biệt như Tết, rằm, giỗ chạp nhiều gia đình không xua đuổi mà nhẹ nhàng để chúng ở lại, xem đó như một “lộc trời cho”.

Kết luận: Dơi Ngũ Phúc Biểu tượng của trí tuệ phương Đông

Trong con mắt phương Tây, dơi là loài của bóng tối. Nhưng trong trí tuệ phương Đông, dơi đặc biệt là Dơi Ngũ Phúc là biểu tượng của ánh sáng nội tâm, của sự may mắn được dẫn lối trong đêm đen.

Năm con dơi bay quanh chữ “Thọ” không chỉ là sự sắp xếp nghệ thuật, mà là một triết lý sống: muốn có hạnh phúc viên mãn, phải đủ cả phúc, lộc, thọ, khang, ninh. Và nếu biểu tượng ấy hiện hữu trong không gian sống của bạn, hãy đón nhận nó bằng tất cả sự trân quý và lòng thành kính như một lời nhắc rằng hạnh phúc không ở đâu xa, mà nằm trong những điều giản dị quanh mình.

Tìm hiểu thêm: Dơi trong tín ngưỡng người Hoa và người Việt.